klik voor vorige hoofdstuk

Ik loop in een lange gang, de muren zijn tot mijn schouderhoogte afgewerkt met een gladde groene laag, daarboven gewoon gewit. Ik ben op de flat, de plek waar ik geboren ben en tot mijn 9e gewoond heb. Mijn vader en moeder gaan vanavond weg en opa en oma passen op… Ik ben lastig.. ik wil niet dat ze weggaan en dram door… De deur gaat dicht en mijn opa komt op me af. Het is in mijn ogen dan een boom van een vent, handen als een graafmachine en een neus die voor mijn gevoel noooooooit door een deur kan als hij opzij kijkt.

Hij pakt me op en ik herinner me dat de kracht waarmee dit gebeurt veel groter is dan ik dacht. Door de gang links mijn kamer in en boos “gooit” (neeheee geen mishandeling..) me op mijn bed… Ik ben dat nooit vergeten het maakte een enorme indruk. Mijn oma was heel erg geschrokken want dat deed de man nooit! Het was een lieve man, de vader van mijn moeder, en er zat geen kwaad bij…

Later vertelde mijn moeder mij de verhalen, mijn opa had Aderverkalking.. een soort van dementie die letterlijk de aderen laat verkalken en in het geval van mijn opa in zijn hersenen voornamelijk. Ze vertelde me de verhalen over zijn handelen, hoe iemand kon veranderen van een lieve man naar een niet in te schatten persoonlijkheid. Het heeft mijn moeder en Oma veel zorgen gegeven die tijd.. Soms wilde hij door de televisie naar buien stappen of op een nacht greep hij mijn oma bij de keel en riep heel hard “bep bep ..” zo heette mijn oma “ik heb een inbreker te pakken.. kom helpen!!! ” terwijl mijn oma naar adem snakte… Mijn moeder was er altijd heel helder in en zei wat de meeste zeggen “als ik zo wordt.. geef me dan maar een spuitje…”

Mijn opa is niet heel lang na zijn opname gestorven aanzijn ziekte en mijn oma bleef alleen achter.. Zij is uiteindelijk vele jaren later langzaam gestorven aan 12 of 13 hersenbloedingen afgemaakt met een toefje kanker… (sja.. het kan verkeren ..) .. ik was er bij .. samen met mijn moeder…

De telefoon gaat.. “Menno?” zegt de stem van mijn moeder aan de andere kant…”ik krijg de deur niet meer open… ik kan er niet meer uit..” er klinkt iets wanhopig in haar stem. “Ik maak even wat af en kom naar je toe ma” stel ik haar gerust.. “graag !” zegt ze “want ik weet me geen raad..” .. Het is één van de vele ritjes die ik de afgelopen jaren heb gemaakt in de week. Ze is ziek en dat wist ze, ze gaat langzaam achteruit en haar huis begint langzaam de trekken van een gemiddelde puber kamer te krijgen die een week niet is opgeruimd. Overal ligt wat, de tandenborstel in het bakje met de lepels, de suiker in de koelkast en de koffiemelk tussen de boeken..  Overal liggen papiertjes en post verdwijnt als publiek bij een optreden van Jacques Herp (geen specifieke keuze .. had ook Jannes of Jan of Simon kunnen zijn..)

Ik kom zonder moeite binnen en eigenlijk is er niets aan de hand… Ze kijkt me een beetje verbaasd aan en zegt “goh wat kom jij nou doen?’ … helemaal vergeten dat ze een uur daarvoor in de stress had gebeld… “je kreeg de deur niet open zei je”probeer ik nog maar krijg een blik van onbegrip.. “jij denkt zeker ook dat je ouwe moedertje gek is geworden he?” … Mijn relatie met mijn moeder is er altijd een van eerlijkheid en plezier geweest dus “geworden? “‘ is een beetje mijn standaard antwoord en we lachen lekker …

“wil je koffie?’vraagt ze terwijl ik bij haar op de bank zit.. “lekker ma” zeg ik.. en bied aan het zelf maar te zetten. In de keuken staat een groot koffiezetapparaat en een kleintje waar je 2 kopjes onder kan zetten. Een voorloper van de Senseo zeg maar. Er klopt iets niet.. het ruikt raar… Ik onderzoek de keuken maar kan het niet ontdekken… Dan wil ik water in het apparaat doen en zie waar het vandaan komt. Ze heeft melk in het apparaat gegooid en de machine aangezet… ik denk dat ze warme melk wilde of er van overtuigd was dat het water was wat ze er in deed. De melk was half blijven zitten en zonder koeling gaat dat best rieken na een dagje of wat… Ik laat het haar zien maar ze heeft geen idee… “dat zullen die kinderen wel hebben gedaan..” zegt ze.. doelende op haar ooit gezellig volle huis met bezetting van 5.

“hoe laat komt pa eigenlijk thuis?” vraagt ze me.. en ik vertel haar dat Pa al 13 jaar niet meer in leven is en dat als hij nu thuis zo komen de lucht vele malen erger zou zijn dan die van de melk…  … … het komt niet aan bij haar… “dood???” zegt ze terwijl ze haar hoofd een beetje scheef houd en me vragend aankijkt.. “ja dood ma… hij is overleden aan een hartstilstand… weet je nog?”… ze is even stil en zegt “je bent gek…..” … normaal zou ik direct gezegd hebben “welkom bij de club” maar ik weet me in te houden.. Ze heeft moeite met het verwerken van de informatie die ik haar geef… “wil je koffie? ” vraagt ze even daarna.. alsof er niets gebeurt is..

“als ik zo wordt.. geef me dan maar een spuitje…” had ze ooit gezegd… en een grote spijt op dit moment is dat we niet adequaat gereageerd hebben toen alles mis ging.. We hebben het er nooit over gehad. We hebben nooit goed nagedacht over wat komen zou.. niets vastgelegd en niets geregeld. Mijn aandacht ging bijna alleen maar uit naar haar welzijn op dat moment en later was nooit een gesprek… Nu zit ze n het verpleeghuis, ze lijkt op haar moeder en heeft een oud en gerimpeld gezicht… Ze wisselt van huilen naar lachen in 2 woorden en ademt .. maar leeft niet… Iemand zei laatst tegen me.. “als ze nu binnen zou lopen en naar haarzelf zou kijken… wat zou ze zeggen…” ik weet het antwoord wel…

“geef mij maar een spuitje…”

klik voor vorige hoofdstuk

Het is avond, ik ben met Bri en mijn moeder naar mijn broer gereden.. Voor mijn moeder een leuk uitje en de koffie staat op tafel. We keutelen wat over van alles en niets en de verhalen voor in het haardvuur worden weer naar boven gehaald.. Mijn moeder lacht vrolijk mee.. De reden dat we daar zijn is alles behalve vrolijk… Dr Schuur heeft gebeld vandaag met de uitslag…

2 weken eerder ben ik met mijn moeder een dagje “ziekenhuizen”.. bij het eerste onderzoek had de Geriater namelijk een ruis gehoord bij haar hart. Ze krijgt een fors aantal onderzoeken die dag en ze wilde het niet alleen doorstaan… We melden ons op de dag opname van het ziekenhuis.. afdeling Geriatrie.. het viel mijn moeder denk ik niet op maar de mensen die daar rond liepen of lagen.. dat waren de mensen zonder namen die voorland waren van wat mijn moeder wellicht ook ging meemaken… Er liep een oudere dame… ze boog en kwam omhoog en slaakte een kreet.. ze boog en kwam voorover en slaakte een kreet… ze boog…. En er was een man, wanhopig keek hij me aan vanuit zijn rolstoel… zijn ogen spraken boekdelen.. “help me.. help me uit deze hel…”

Mijn moeder krijgt een speciale omslag die het onderzoeken makkelijker maakt… ze heeft het koud.. dat heeft ze vaker de laatste tijd. Ze bibbert een beetje en de koude steriele omgeving doet er geen goed aan. Het eerste onderzoek komt er aan. Een CT scan van het hoofd… Op een bed wordt ze naar de onderzoeksruimte ergens in het ziekenhuis gereden en lacht onderweg.. ze grapt tegen de verplegers “zeg jongens.. kunnen jullie dit bij mij thuis ook niet komen doen?” De verplegers lachen en willen tegen de juiste beloning dat best doen..

De scan gaat goed en we worden weer terug gebracht naar de dagbehandeling, ik probeer onderweg ook nog een lift te krijgen maar om de een of andere reden trappen de heren hier niet in.. “lopen kreng” is het credo en ik berust in mijn lot… Volgende onderzoeken verlopen voorspoedig en zowel haar hersenen als haar hart worden uitvoerig onderzocht. We zijn blij als het laatste onderzoek rond 4 uur is geweest en maken ons uit de voeten…

We lachen nog steeds en halen oude herinneringen op, ma zit er een beetje verlaten bij.. ze lacht maar dat lijkt soms meer als iemand die in stilte een windje probeert te laten en daar voorzichtig wat kracht bij nodig heeft… Ik ben inmiddels druk bezig al mijn krachten te verzamelen.. de Geriater had gebeld en vertelde de uitslag… zoals verwacht heeft mijn moeder Alzheimer… aan mij de eer dat aan haar te vertellen en ik krijg het mijn strot niet uit…

“Nog maar een bakkie? “zegt mijn schoonzus.. en ik weet dat het moment er is… “Ma..” zeg ik met niet al te veel overtuiging in mijn stem,  “we zijn hier niet zomaar. We moeten je wat vertellen”.. “weet je de onderzoeken nog van een tijdje geleden?” ..”en het bezoek aan de Geriater?” ma kijkt een beetje scheef naar me en knikt bevestigend.. “nou we hebben de uitslag ma.. en het is geen goed nieuws…” Mijn moeder kijkt een beetje bezorgd maar zoals ze is schampert ze “nou ja.. ik zal wel gek verklaard worden he? ” … ik kan niet anders dan te vertellen dat de Geriater inderdaad heeft bevestigd dat ze Alzheimer heeft….

….. ze zegt weinig maar alles aan haar houding geeft aan dat ze niet gelooft dat dit zo is.. “ze zijn gek!” zie ik haar denken…

We zitten even zo en langzaam begint het door te dringen… en ze begint te huilen. Dat moment.. dat specifieke moment is er één die ik niet snel vergeet. We pakken haar even lekker beet en proberen haar te troosten… ik heb het inmiddels ook te kwaad en ben triest met haar mee….

Het zou de eerste van vele keren zijn dat ik haar voor het eerst moet vertellen dat ze Alzheimer heeft..

het zal de eerste van vele keren zijn dat ze begint te huilen als ik haar lot vertel…

het is de eerste keer van talloze keren dat ze het nog beseft…

Inmiddels is de laatste keer dat ik het haar vertelde en zij begreep wat ik zei al weer ver achter ons…

klik voor vorige hoofdstuk

Het is Maart 2008, we lopen met zijn drieën (ik, Bri en mijn moeder) door het ziekenhuis. We grappen onderweg een beetje als we iemand met heel veel slangen en ellende voorbij zien komen dat het “altijd erger kan”… We hebben een afspraak met Dr Schuur… Dr Schuur is de geriater in ons ziekenhuis. We kennen haar een beetje omdat mijn schoonvader reeds zijn bezoek had gedaan aan haar. Mijn schoonvader, een kleine potente kerel die strak stappend door het leven ging en zijn ding deed… ook hij heeft Alzheimer.. voordat we dat wisten waren we een half jaar verder en de angst dat dit weer zou gebeuren zat er best in…

Ik was een tijd daarvoor al zeker van het feit dat mijn moeder een probleem had. Ze was altijd heel proper en zorgde goed voor zichzelf. Altijd naar de kapper met haar auto, boodschappen doen en de pedicure… Een aantal keer was ik er al op gewezen dat mijn moeder soms op rare uren buiten liep.. zoekende.. net alsof ze wist dat ze iets moest doen maar het niet deed. Ook kwam ze elke Vrijdagavond bij ons eten, gezellig met zijn allen…. en steeds vaker kwam ze niet.. vaak zonder reden. Als ik haar dan belde was het “och.. is het al Vrijdag?” of “vandaag komt me niet zo goed uit..” alsof mijn moeder CEO was van een groot bedrijf en haar schaarse enkele vrije uren per dag alleen wilde doorbrengen… maar.. dat was ze niet .. ze was wel CEO van ons gezin 😉 dat wel… Mijn vader deed zijn ding maar stiekem was mijn moeder de stimulerende kracht achter het gezin.. ik zou bijna zeggen.. waar niet ..

Ze had een auto, een leuke Daihatsu… een automaat want schakelen deden ze niet aan. Op een dag heeft ze die auto aangepast op een dusdanige manier dat er niet meer in te rijden was. Ze was tegen “een hek gereden” was de officiële verklaring..  maar de schade aan de auto deed meer vermoeden en was niet reparabel …  Achteraf gezien kan het bijna niet anders dan dat ze het gas voor de rem heeft verward en met redelijke snelheid een hek uit zijn lijden heeft verlost… was toch een rot hek dus echt kwalijk nam ik het haar niet.. Haar auto was haar alles, het was haar ontsnapping naar buiten.. Ze ging vaak naar haar nicht of mijn broer.. of ze kwam bij ons een “bakkie” doen. Maar ook die liet ze vaker staan. Ze heeft na het ongeluk nog wel een andere auto gekocht en daar begonnen de echte problemen….

Ik had de huisarts gebeld, ik maakte me zorgen over mijn moeder.. ze at slecht en kookte niet meer voor haarzelf. Ik had er al een paar keer aan de telefoon  gehad met de vraag “hoe werkt de magnetron ook alweer?” en dat vertelde ik haar (lief als ik ben… ahum.) elke keer weer. Ook haalde ze constant de nummers door elkaar.. Ik vond een adressenboekje waar mijn naam en telefoonnummer zeker 6 keer in stonden.. de ene keer doorgekrast en dan erachter exact hetzelfde nummer…. De huisarts had zijn bedenkingen maar uiteindelijk heb ik toch doorgezet en een afspraak gemaakt…

we zitten samen bij de huisarts en hij vraagt hoe het met mijn moeder gaat.. Ze antwoord.. “mwah, ik mag niet klagen.. beetje last van mijn been maar voor de rest gaat het eigenlijk wel goed…”.. “weet u waarom u hier bent?” vraagt de huisarts… “nee eigenlijk niet” zegt ze.. de huisarts gaat verder “uw zoon maakt zich zorgen over u” en ze kijkt me vragend aan… “is dat zo?” zegt ze… “jij denkt ook zeker dat ik gek wordt..” snibt ze er nog even achteraan… Ik vertel de huisarts wat ik zie en denk en mijn moeder kijkt me vol ongeloof en ik vermoed enigszins beledigd aan. “ze kookt niet voor haarzelf meer en eet slecht” vervolg ik “ze ..” en ik realiseer me dat ik iemand in de 3e persoon aanspreek.. alsof ze er niet bij is… “vergeet dingen en gebeurtenissen…” Mijn moeder is inmiddels een beetje geïrriteerd van mijn betoof over haar “onvermogen” en wil eigenlijk weg…

De huisarts vraagt haar een aantal dingen en elk antwoord is een ontwijkend antwoord…”natuurlijk eet ik goed, ik kook elke avond voor mijzelf en vergeet zelden wat.. ja.. soms vergeet ik wel eens wat maar dat is de ouderdom” zegt ze er nog achteraan… De huisarts weet genoeg en geeft ons het advies haar eens te laten bekijken door een Geriater…

We zitten op de bank in het ziekenhuis, wachtende op Dr Schuur… een aardige lange vrouw die gespecialiseerd is in ziektes met de hersenen.. “u mag verder komen” roept de assistente en we lopen haar kamer binnen. Dr Schuur stelt zich netjes voor en pakt een dossier … “En Mevrouw Drenth, vertel eens.. wat is er aan de hand…” mijn moeder, ook al is het een aantal weken later, antwoord “ik heb geen idee waarom ik hier ben maar mijn zoon wil het graag dus…” ik bedenk me stiekem dat het best fijn is als een vrouw eens naar je luister maar onderdruk die gedachte gelijk met een flauwe glimlach… “ik ga een paar vragen stellen, u een paar testen afnemen en wat bekijken” verteld de Geriater…

…. Even later lopen we weer door de gang, mijn moeder zich van geen kwaad bewust maar ik ben ongeruster dan ooit… De Geriater tekende een voorwerp op papier en vroeg mijn moeder dit na te tekenen…. ik schrok me kapot… ze was gewoon niet in staat wat ze net had gezien te reproduceren… ze deed haar best maar je zag de vertwijfeling in haar ogen… “help me eens, daar betalen we je toch voor?” zei ze gevat  in een ijdele hoop haar gebrek te maskeren.. Zo was mijn moeder sowieso.. alles werd altijd bedekt met een grap… een afleiding van wat er echt aan de hand was.. voor haar een manier om het leven te doorstaan met alle ups .. maar voornamelijk downs van de laatste jaren.. Ze kreeg het niet voor elkaar… Bij het naar buiten gaan schoot de Geriater mij aan vertelde mij op het ergste voorbereid te zijn…

We maakten een afspraak voor een controle dag in het ziekenhuis, een dag waarin alle aspecten van het lijf worden bekeken.. zeg maar een soort APK met als focus haar geestelijke toestand..

maar stiekem.. heel stiekem wisten we de uitslag al een beetje…

Het is ergens in de eerste maanden van 2007, het is rond half twaalf ‘s avonds en we zitten op de bank… Ineens gaat de bel en verbaasd loop ik naar de deur. “Wie staat er nu om half twaalf aan de deur?” hoor ik mijzelf denken.. Ik doe de deur op en daar staat mijn moeder… Nou kwam mijn moeder wel vaker langs maar om half twaalf ‘s avonds dat was raar.. zelfs voor mijn moeder.

“kom binnen…” zeg ik tegen haar en ben trots op mijn bijzondere gave de juiste dingen op het juiste moment te zeggen.. Ik neem haar jas aan en loop de kamer in. “Wat brengt jou zo laat hier?” vraag ik. Ze gaat zitten op de bank en slaakt een vreemde zucht van verlichting. Alsof ze net iets naars heeft meegemaakt en blij is weer onder bekenden te zijn.. “ik was bij Arend..” begint ze te vertellen .. “en op de terugweg uit Bussum was ik de weg kwijt. Ik heb de hele avond gereden en aan een hoop mensen gevraagd waar ik heen moest. Toen reed ik in jullie straat en zag eindelijk iets bekends… vandaar dat ik nog even aankom waaien..” Als ik haar vertel dat ze altijd welkom is maar dat het al rond 12 uur ‘s avonds is kijkt ze geschokt op..”zo laat al?” zegt ze op een verontschuldigde toon..

Ik ben geen vroege slaper en ik vraag haar of ze iets wil drinken, “doe maar iets fris graag..” en ik slik nog net de zin “dan moet je buiten gaan staan” in omdat ik aan haar zie dat ze echt geschrokken is. Ze was de weg kwijt, de weg die ze minimaal 100 keer heeft gereden en dat zat haar dwars. Ze probeert het voor haarzelf te verklaren en weet zeker dat het komt omdat het zo donker is.. “en die bril is ook niet zo goed” vervolgt ze haar verhaal.. Ik laat haar maar even gaan en ze bedaard weer.

“Hoe was het bij Arend?” vraag ik haar.. “bij Arend?” antwoord ze… “ja was leuk, veel bekenden gezien en oude familie” Ze was samen met haar neef naar een familie reünie geweest ergens in de achterhoek. Ze waren samen met de trein gegaan vanuit Bussum waar hij woont. “er zijn er wel veel dood hoor..” zegt ze nuchter… We kletsen nog wat door over de reünie en dan ineens begint ze een verhaal..

“Ik reed vanmiddag over een landweggetje” begint ze… “en dat landweggetje was mooi, de zon scheen en ik reed rustig door. Maar opeens stonden er allemaal schapen op de weg, zo maar midden op de weg.. en natuurlijk wilde ze niet weg … Ik probeerde nog met toeteren de beesten weg te krijgen maar niets.. en toen herinnerde ik me dat ik nog een scheerapparaat in de auto had.. ik heb deze uit het raam gestoken en de schapen vlogen er vandoor” ze schud van het lachen terwijl ze dat verteld maar mij voel ik totaal onverwacht het bloed uit mijn hoofd lopen..

Ik voel me wegtrekken… verteld ze dat nou echt? … of maakt ze een grapje? … “dus die schapen liepen weg?” vraag ik nog vertwijfeld aan haar… “ja grappig he?” zegt ze.. “ik denk niet dat ze geschoren wilde worden hahaha” en weer schud het hele lijf. Je moet weten mijn moeder was altijd een stevige vrouw, smalle pootjes maar stevig bovenlijf .. ik geloof dat Rubens daar wel oog voor had 😉 en als ze lachte dat lachte ze.. met volle overgave een bulder lach, hoofd achterover en een schuddend lijf.. denk pudding op een bordje op weg naar de tafel en je weet wat ik bedoel :)….

Mijn vertwijfeling over haar verhaal moet ik even verwerken, wat ze verteld is een verhaal dat rechtstreeks uit een reclame komt… Een reclame die op dat moment actueel is… Zonnige weg, auto, man, schapen en scheerapparaat (deze combinatie in andere context zou strafbare feiten kunnen opleveren maar dat terzijde ..) “verteld mijn moeder nou een reclame maar dan in de eerste persoon?” ….

We praten nog wat en dan vind ze het welletjes, “ik ben weer helemaal rustig Menno” zegt ze… “ik ga naar huis..” We lopen naar de gang en ik geef haar jas aan.. “bel je me even Ma als je thuis bent?” … “natuurlijk jongen ik laat de telefoon wel even overgaan”  .. een nare gewoonte van ouders, even over laten gaan.. alsof het opnemen een straf of moeite is.. alsof die 10 seconden gelijk de rest van je AOW kosten.. ach.. andere generatie denk ik dan maar 😉 … “ja graag ma .. vind het fijn te weten als je thuis bent…”

Ze verlaat het huis en ik zwaai haar uit… angstig en met een rotgevoel.. Ik wacht en gelukkig belt ze me na een minuut of 15 .. “ik ben thuis hoor Menno.. slaap lekker..” Ik wens haar welterusten en ga zelf ook naar bed.. In bed lig ik te malen over wat ik net gehoord heb.. ik kan er nog niet over uit dat ze dat verhaal vertelde.. de overtuiging in haar stem …

Ik woel en kom niet makkelijk in slaap… wat is er met haar aan de hand…..